Με ιδιαίτερη ανησυχία αντιμετωπίζει ο Ορειβατικός Σύλλογος Ιωαννίνων τις πρόσφατες εξαγγελίες της Περιφέρειας Ηπείρου για την κατασκευή παραποτάμιου δρόμου στην κοιλάδα του ποταμού Αώου. Ο δρόμος αυτός σχεδιάζεται για να διευκολύνει την πρόσβαση των πιστών στη Μονή Στομίου, ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Σύλλογος, η επέμβαση αυτή θέτει σε σοβαρό κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία της περιοχής.
Η σημερινή πρόσβαση στη Μονή γίνεται μέσα από ένα όμορφο μονοπάτι, διάρκειας περίπου δύο ωρών από τη γέφυρα της Κόνιτσας για κάποιον που δεν έχει εμπειρία. Η διαδρομή είναι κατά βάση ομαλή, με εξαίρεση μια ανηφόρα στο τέλος, και αποτελεί μέρος της μοναδικής εμπειρίας που προσφέρει το φυσικό τοπίο στους πεζοπόρους. Η πρόσβαση αυτή, αν και για αρχάριους πεζοπόρους μπορεί να φαίνεται απαιτητική, διατηρεί τον χαρακτήρα και την αυθεντικότητα του τόπου.
Τους τελευταίους μήνες η επισκεψιμότητα στη Μονή αυξήθηκε σημαντικά, κυρίως λόγω της επιτυχίας της τηλεοπτικής σειράς για τον Άγιο Παΐσιο, που αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον των πιστών και των επισκεπτών. Η αυξημένη κίνηση, ωστόσο, οδήγησε και σε περισσότερα μικροατυχήματα, που σχετίζονται κυρίως με την έλλειψη ενημέρωσης και την αδυναμία τήρησης των βασικών κανόνων πεζοπορίας από τους λιγότερο έμπειρους επισκέπτες.
Το βασικό πρόβλημα που καθιστά τη βοήθεια δύσκολη είναι ένα συγκεκριμένο κομμάτι περίπου 100 μέτρων όπου ο βράχος πέφτει απότομα στη κοίτη του ποταμού, δημιουργώντας ένα στενό και δύσκολο μονοπάτι που δεν επιτρέπει την διέλευση τροχοφόρων. Αυτό το σημείο δυσχεραίνει την άμεση πρόσβαση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Αξίζει να σημειωθεί πως η τροφοδοσία της Μονής με υλικά γίνεται εδώ και χρόνια κατά κύριο λόγο με αγροτικά και τζιπ, που χρησιμοποιούν μια παράκαμψη μέσα στην κοίτη του ποταμού, όταν η στάθμη του νερού είναι χαμηλή – κάτι που συμβαίνει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Μόνο τους χειμερινούς μήνες, όταν τα νερά είναι φουσκωμένα, η πρόσβαση γίνεται δυσκολότερη.
Ο Ορειβατικός Σύλλογος προτείνει να υιοθετηθούν πιο φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις, όπως η οργάνωση ειδικών μεταφορών με αυτοκίνητα στο πιο δύσκολο σημείο, ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των πεζοπόρων που διασχίζουν το επικίνδυνο κομμάτι. Παράλληλα, προτείνει τη δημιουργία σταθμών υποστήριξης κατά μήκος της διαδρομής, με παροχή νερού, αναψυκτικών και παγκάκια, καθώς και την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων που θα προειδοποιούν για την απόσταση και τις συνθήκες της διαδρομής, ενισχύοντας την ασφάλεια των επισκεπτών.
Αυτές οι προτάσεις συνάδουν με τον χαρακτήρα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, στο οποίο ανήκει η κοιλάδα του Αώου. Το πάρκο αυτό έχει από το 2005 οριοθετημένους τρεις πυρήνες προστασίας, με στόχο τη διατήρηση της φυσικής του κατάστασης και την αποφυγή παρεμβάσεων που θα αλλοίωναν το οικοσύστημα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 24) ορίζει ξεκάθαρα την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος ως υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα των πολιτών.
Η πρόταση διάνοιξης δρόμου και οι όποιες κατασκευές από μπετόν μέσα στην κοίτη του ποταμού, σύμφωνα με τον Ορειβατικό Σύλλογο, αντιβαίνουν σε αυτές τις αρχές, αποτελώντας μια σοβαρή παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και της συνταγματικής προστασίας. Αν πραγματοποιηθούν, τότε ουσιαστικά θα καταργηθεί η προστασία της περιοχής, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία.
Τέλος, ο Σύλλογος υπενθυμίζει την πνευματική διάσταση της περιοχής, αναφερόμενος στον Άγιο Παΐσιο, ο οποίος επέλεξε να μονάσει σε αυτή την ανέγγιχτη φύση, ζώντας με απλότητα και σε αρμονία με το περιβάλλον. Η ανθρώπινη παρέμβαση που προτείνεται, εκτιμάται πως δεν θα είχε την έγκρισή του, καθώς αλλοιώνει το πνεύμα και την αυθεντικότητα του τόπου.
Η διαφύλαξη της κοιλάδας του Αώου είναι όχι μόνο θέμα περιβαλλοντικής ευθύνης, αλλά και σεβασμού στην παράδοση και την ιστορία του τόπου. Το κάλεσμα του Ορειβατικού Συλλόγου Ιωαννίνων είναι σαφές: η προστασία της φύσης πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα, και κάθε σχεδιασμός να γίνεται με γνώμονα την αειφορία και την ασφάλεια των επισκεπτών.
