Γράφει: Βασίλης Παρόλας
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο πρωτόγνωρης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Μιας κρίσης που επηρεάζει δυσμενώς όλους τους τομείς δραστηριότητας και οδηγεί εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες, εργαζόμενους, μικροεπαγγελματίες στην αβεβαιότητα, στην ανασφάλεια, στην ανεργία και στην απαισιοδοξία για το αύριο.
Μιας κρίσης που σήμερα απειλεί την ύπαρξη πολύ μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων κάθε μορφής. Σαν « Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Θεσπρωτίας» θα σταθούμε ιδιαίτερα στον Αγροτικό Τομέα της χώρας μας, που βιώνει μια από τις χειρότερες κρίσεις της μακρόχρονης ιστορίας του.
Θα αναλύσουμε τις αιτίες που μας έφεραν ως εδώ, τον ρόλο των συνεταιρισμών με τα θετικά και τα αρνητικά τους σημεία, καθώς και θα παρουσιάσουμε τις κατευθύνσεις που μπορούν να ανοίξουν μια αισιόδοξη προοπτική για τον αγροτικό μας κόσμο και την ανάπτυξη της περιοχής μας.
Τα χρέη και τα ελλείμματα που επικαλούνται οι πολιτικοί μας για να δικαιολογήσουν τα προβλήματα της Ελληνικής Οικονομίας, δεν είναι οι αιτίες των προβλημάτων, αλλά το αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών τους. Πολιτικών επιλογών που στόχευαν απλά σε μια διαχείριση πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς προοπτικές, χωρίς στρατηγικές ανάπτυξης, χωρίς στήριξη της ντόπιας παραγωγής μέσω προώθησης νέων τεχνολογιών και νέων καλλιεργειών, χωρίς παρέμβαση στο κόστος των εισροών (λιπάσματα, σπόροι, φυτοφάρμακα), χωρίς επενδύσεις σε έργα άρδευσης (το νερό έχει γίνει πιο ακριβό από το καύσιμο) και το σημαντικότερο χωρίς πολιτική Αγροτικής Πίστης (καλλιεργητικά δάνεια). Με όλα αυτά και πολλά άλλα «χωρίς», σε ένα παγκοσμιοποιημένο πια περιβάλλον δεν μπορείς να είσαι ανταγωνιστικός και να επιβιώσεις. Και αναλύουμε:
Αγροτική Πίστη: Για την στήριξη του Αγροτικού Τομέα είχε δημιουργηθεί, όπως σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη, ένα αναπτυξιακό εργαλείο του Δημοσίου, η Αγροτική Τράπεζα. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αγροτική ανάπτυξη. Χρηματοδότησε Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, αγροτικές μεταποιητικές επιχειρήσεις, αγρότες (με καλλιεργητικά δάνεια) και συνέβαλε στην σημαντική αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Όμως από την δεκαετία του 90 και μέχρι σήμερα πολλά άλλαξαν στο ρόλο και τον χαρακτήρα της. Τα δάνεια προς τους αγρότες και τους συνεταιρισμούς, όπως πληροφορηθήκαμε, είναι ένα πολύ μικρό μέρος των δανείων που έχει χορηγήσει. Και στους μεν συνεταιρισμούς και αγρότες έχει δεσμεύσει με υποθήκες όλη τους την ακίνητη περιουσία (σε πολλαπλάσιο βαθμό σε σχέση με τα δάνεια) κάνοντας χρήση ευνοϊκών μόνο για την ΑΤΕ Νόμων, στους δε μη έχοντες σχέση με τον αγροτικό τομέα πελάτες της (Επιχειρηματικούς Ομίλους, μεγαλοεπιχειρηματίες, Ιδιώτες, Πολιτικά κόμματα) έχει δώσει δάνεια χωρίς καλύψεις ή με καλύψεις αμφίβολης ρευστοποίησης. Επί πλέον από Αγροτική Τράπεζα μετατράπηκε σε «Κρατική Τράπεζα», με την έννοια της χρηματοδότησης των κρατικών ελλειμμάτων (μέσω αγοράς ομολόγων) ή μέσω πολιτικών παρεμβάσεων για επηρεασμό του δείκτη του χρηματιστηρίου. Αποτέλεσμα αυτού ήταν, ιδιαίτερα μετά το «κούρεμα» PSI, η Αγροτική Τράπεζα να βρεθεί υποψήφια για πτώχευση και να πουληθεί την περασμένη εβδομάδα στην Τράπεζα Πειραιώς.
Υπάρχει δυνατότητα χωρίς Δημόσιου χαρακτήρα Τραπεζικό Πυλώνα να ενισχυθεί η Αγροτική Ανάπτυξη, να ενισχυθεί το αγροτικό εισόδημα, να αυξηθούν οι εξαγωγές, να βελτιωθεί το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας; Πιστεύουμε πως ΟΧΙ.
Μετά την πώληση της ΑΤΕ μένουν να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα:
v Τι θα γίνει η Αγροτική Γη που είναι υποθηκευμένη στην ΑΤΕ;
v Ποια θα είναι η τύχη της «ΔΩΔΩΝΗ» σε σχέση με τον διαγωνισμό πώλησης που είχε ξεκινήσει η Αγροτική Τράπεζα; Αναλογίζεται κανείς το μέλλον των 6.000 και πλέον παραγωγών που εφοδιάζουν με γάλα την Δωδώνη και το μέλλον της Ηπείρου γενικότερα, αν η εταιρεία αυτή περάσει σε χέρια μη συνεταιριστικού χαρακτήρα;
v Ποιος θα είναι ο Αναπτυξιακός Μοχλός της αγροτικής μας οικονομίας αν όχι ένας Τραπεζικός Δημόσιος Πυλώνας; Θα είναι κάποιος Ιδιωτικός Τραπεζικός Πυλώνας; Πιστεύουμε πως όχι. Η αγροτική παραγωγή , η ανάπτυξή της , η προστασία της, η προστασία και ενίσχυση του αγροτικού πληθυσμού στις αντίξοες παραγωγικές συνθήκες που αντιμετωπίζει είναι Δημοσίου Συμφέροντος και στρατηγικής σημασίας. Δεν μπορεί να αφεθεί στα κριτήρια ενός Ιδιωτικού Τραπεζικού Ιδρύματος που δικαιολογημένα κοιτάζει το πώς θα αναβαθμίσει τα συμφέροντα των μετόχων του (κέρδη και υπεραξίες).
Συνεταιριστική Ασπίδα: Πριν αναφερθούμε αναλυτικότερα στα θετικά και στα αρνητικά σημεία των συνεταιριστικών οργανώσεων, θα πρέπει να διατυπώσουμε την θεμελιώδη αρχή του συνεργατισμού: «Συνεταιρισμός, είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων, που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεών τους, διαμέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης». Είναι ένας μικτός οικονομικός θεσμός που αποτελεί όχι μόνο την μοναδική άμυνα για τους αγρότες αλλά δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το Σύνταγμά μας προβλέπει την προστασία του συνεταιριστικού θεσμού.
Οι συνεταιρισμοί έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της αγροτικής μας παραγωγής. Συνένωσαν τις δυνάμεις μεμονωμένων αγροτών σε δυναμικά σύνολα. Έχουμε την τιμή στην Ήπειρο να έχουμε δύο από τις μεγαλύτερες συνεταιριστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, με τζίρο περί τα 300 εκ. Ευρώ, που άντεξαν και συνεχίζουν να δημιουργούν πλούτο στον τόπο μας, την «Πτηνοτροφική ΠΙΝΔΟ» και την «ΔΩΔΩΝΗ». Έχουμε «Ενώσεις» που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην συγκέντρωση αγροτικών προϊόντων, στην οργάνωση του εφοδιασμού των παραγωγών με Γεωργικά Εφόδια (λιπάσματα, μηχανήματα, σπόρους, φυτοφάρμακα κλπ) σε χαμηλές τιμές καθώς και στην προστασία του εισοδήματός τους.
Όμως οι συνθήκες της αγοράς άλλαξαν και συνεχίζουν να αλλάζουν. Αντίστοιχα πρέπει να αλλάζουν και οι μορφές οργάνωσης των συνεταιρισμών. Το μόνο πράγμα που θα πρέπει να μένει σταθερό, είναι η αλλαγή.
Ο νέος Νόμος 4015 που ψηφίστηκε το 2011 καταργεί την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, αφού απαγορεύει στους συνεταιρισμούς να συμπράττουν και να συνιστούν μεταξύ τους Ενώσεις.
Καταργεί τον ίδιο τον συνεταιρισμό, όταν τον υποχρεώνει να μετατραπεί σε Ανώνυμη Εταιρεία.
Καταργεί την συνεταιριστική αυτονομία, εφόσον υποχρεώνει μια συνεταιριστική επιχείρηση να συγχωνευτεί θέλει δε θέλει.
Θέτει τους συνεταιρισμούς κάτω από αυστηρό κρατικό έλεγχο, πράγμα που δεν συμβαίνει σε κανένα Κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Νόμος αυτός είναι αντισυνταγματικός, χαρακτηρισμό τον οποίο ανέφερε η ίδια η επιστημονική επιτροπή της Βουλής.
Προκειμένου να προωθηθεί η υλοποίηση του Νόμου αυτού, ήταν απαραίτητο να προωθηθούν συγκεκριμένες τροπολογίες στη Βουλή, κάτι που δεν έγινε. Έως τότε παρατείνεται ένα καθεστώς αβεβαιότητας, πλήρους έλλειψης ρευστότητας και προοπτικής.
Η ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ, μέσα σε αυτό το περιβάλλον (νομοθετικό, πολιτικό και οικονομικό), καλείται να παίξει το ρόλο της κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες.
-
Το 2011 τα 5 καταστήματα Γεωργικών Εφοδίων παρουσίασαν αύξηση 23,5%. Τα 4 καταστήματα Σούπερ Μάρκετ, παρουσίασαν αύξηση πωλήσεων 13,5% την στιγμή που ο μέσος όρος της αγοράς ήταν -5%. Εξαιρετικές επιτυχίες, μέσα σε χρονιά κρίσης και ύφεσης. Απασχόλησε 80 εργαζόμενους και ο τζίρος της ανήλθε στα 13,3 εκατ. Ευρώ έναντι 11,6 εκατ. Ευρώ το 2010.
-
Στις εισηγήσεις για την ψήφιση του Ν 4015/2011 από την Ελληνική Βουλή, η Ένωσή μας αναφέρθηκε ονομαστικά μέσα στις 15 καλύτερες Ενώσεις της Ελλάδας από το σύνολο των 124.
Πού βρίσκεται επομένως το πρόβλημα της μεγάλης έλλειψης ρευστότητας και της οικονομικής στενότητας;
Ακριβώς στο περιβάλλον που έχουμε περιγράψει παραπάνω και που περιλαμβάνει την στοχευμένη πολιτική κατά των Συνεταιριστικών Ενώσεων. Είναι ούτως ή άλλως και ότι τελευταίο έχει απομείνει ζωντανό, παρά τα προβλήματά του, στον χώρο της πρωτογενούς παραγωγής και δεν έχει εκποιηθεί. Συγκεκριμένα:
-
Η Αγροτική Τράπεζα, έχει δεσμεύσει μονομερώς το σύνολο των παραγωγικών και αδρανών ακινήτων της Ένωσής μας, δημιουργώντας καταχρηστικά κάλυψη που ξεπερνά το 300% σύμφωνα με ορκωτούς εκτιμητές, έναντι των οφειλομένων δανείων. Και μάλιστα με επιτόκιο 11-12% την στιγμή που στην αγορά τα επιτόκια είναι αρκετά χαμηλότερα. Δεν είναι δυνατή η πρόσβαση σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα, λόγω του ότι έχει δεσμευμένα με υποθήκες όλα τα ακίνητα. Δεν μας επέτρεψε επανειλημμένα την αξιοποίηση των ακινήτων μας για εξεύρεση ρευστότητας στην δύσκολη οικονομική συγκυρία που όλοι βιώνουμε. Αυτή η πρακτική δημιούργησε ασφυξία ρευστότητας στην Ένωσή μας.
-
Επιπλέον, τον Σεπτέμβρη του 2011, παρόλο που δεν υπήρχε καμία καθυστερημένη οφειλή της Ένωσης προς την ΑΤΕ, η τράπεζα σταμάτησε την χορήγηση μπλοκ επιταγών χωρίς να μας εξηγήσει το γιατί και παρά τις έντονες διαμαρτυρίες μας. Το γεγονός αυτό, όπως όλοι και ιδιαίτερα όσοι γνωρίζουν από εμπόριο καταλαβαίνουν, είχε τραγικές συνέπειες στην λειτουργία των δραστηριοτήτων μας.
-
Με τον νόμο 4015 που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβρη του 2011 απαγορεύεται κάθε αλλαγή στα ακίνητά μας μέχρι την μετατροπή μας σε πρωτοβάθμιο συνεταιρισμό. Αυτό συνεπάγεται πως μέχρι να ψηφισθούν οι τροπολογίες που θα καθιστούν τον νόμο εφαρμόσιμο (πράγμα που ομολόγησε το ίδιο το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης), δεν μπορούμε ακόμη και σε συνεννόηση με την τράπεζα να προχωρήσουμε σε αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας μας, για εξεύρεση ρευστότητας.
-
Η Ένωση λειτουργεί με υψηλό κόστος. Πολύ υψηλότερο από αυτό του ανταγωνισμού. Οι μισθοί στις Συνεταιριστικές Οργανώσεις σύμφωνα με τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας κινούνται στο επίπεδο του 40% πάνω από την νέα Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, σύμφωνα με στοιχεία της ΠΑΣΕΓΕΣ.
Έχουν δημιουργηθεί ερωτηματικά στον αγροτικό πληθυσμό και τους καταναλωτές για ελλείψεις στα καταστήματά μας. Βασικές αιτίες σε συνδυασμό με τα προηγούμενα:
v Έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, που επηρεάζει όλους, προμηθευτές, πελάτες, επιχειρήσεις, εργαζόμενους.
v Έλλειψη άλλης συνεργαζόμενης τράπεζας. Αφού η ΑΤΕ έχει δεσμεύσει μονομερώς με υποθήκες όλη την ακίνητη περιουσία της Ένωσης, μας εξώθησε σε συναλλαγές «τοις μετρητοίς».
v Υπάρχουν ανείσπρακτα υπόλοιπα από πελάτες – αγρότες, που ξεπερνούν το ένα εκατ. Ευρώ, που παρά τις νομικές πιέσεις δεν είναι δυνατό να εισπραχθούν.
v Μείωση εσόδων από παροχή υπηρεσιών ΟΣΔΕ, με απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης
v Έκτακτες εισφορές, φόροι, χαράτσια, ΕΤΑΚ και άλλα επώδυνα για όλους μας μέτρα
Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε ότι η Ένωση μας, με έτος ίδρυσης το 1940, διαθέτει ένα μετοχικό κεφάλαιο που προέρχεται διαχρονικά από τους συνεταιρισμένους αγρότες, ύψους μόλις 255.000 ευρώ, ποσό μικρό για τζίρο της τάξης των 13 εκατομμυρίων ευρώ που καταγράφει η Ένωση μέσα από όλες τις δραστηριότητες της.
Επιπλέον όλη η ακίνητη περιουσία που είναι δημιούργημα της ίδιας της Ένωσης ξεπερνά τα 15 εκατομμύρια ευρώ.
Οι Προοπτικές της Ένωσης: Πριν ξεσπάσει η κρίση η Ένωση είχε χαράξει την στρατηγική ανάπτυξής της που συνοπτικά περιλάμβανε:
-
Επένδυση στον τομέα της Βιοτεχνολογίας. Σε σχετικό συνέδριο που οργανώσαμε στην Ηγουμενίτσα, βασικός ομιλητής ήταν ο σημερινός Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, που έμεινε ενθουσιασμένος από τις ενέργειες και πρωτοβουλίες της Ένωσής μας. Προσωρινά η υλοποίηση της επένδυσης ανεστάλη εξ αιτίας της γενικότερης οικονομικής κρίσης και της έλλειψης ρευστότητας. Η επένδυση αυτή θα μπορούσε να δώσει την προοπτική μακροχρόνιας βιωσιμότητας στην Ένωση και να δώσει σημαντική αναπτυξιακή τροχιά στην περιοχή μας.
-
Παρέμβαση στην διαδικασία υλοποίησης Αγροτικών Φωτοβολταϊκών Σταθμών ισχύος 5MW στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να δώσουν σημαντική στήριξη στον αγροτικό πληθυσμό, στηρίζοντας σημαντικά το εισόδημά του σε περιόδους «ισχνών αγελάδων». Ο αναξιόπιστος όμως χειρισμός εκ μέρους των αρμόδιων υπουργείων σε θέματα γραφειοκρατίας και η πώληση της Αγροτικής Τράπεζας δημιούργησαν αμφιβολίες στην υλοποίηση της πρωτοβουλίας μας για παρέμβαση στο θέμα αυτό.
Επιπλέον η Ένωση θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στην παροχή υπηρεσιών προς τον αγροτικό πληθυσμό, ενισχύοντας την παρέμβασή της στην αγροτική ανάπτυξη. Οι σημερινές της δραστηριότητες δεν είναι αρκετές για να δώσουν προοπτική μακροχρόνιας βιωσιμότητας. Χρειάζεται καινοτομία, νέες δραστηριότητες, οργάνωση νέων καλλιεργειών και παρέμβαση σε τομείς που οι κρατικές υπηρεσίες αδρανούν (ημερίδες, ενημερώσεις, επενδυτικά προγράμματα, λογιστική εξυπηρέτηση, προγράμματα έρευνας, κλπ).
Παρόλα αυτά θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλη την πελατεία μας, για την σημαντική στήριξη προς την Ένωσή μας, παρά τα προβλήματα που έχουν παρουσιασθεί, παρά τις ελλείψεις που παρουσιάζονται. Έχει γίνει αντιληπτό ότι η Ένωση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην προστασία των αγροτών και των καταναλωτών. Τόσο με τις τιμές πώλησης όσο και με τις τιμές παρέμβασης. Οι γεωπόνοι μας και το προσωπικό μας είναι πάντα στην διάθεσή τους για κάθε υποστήριξη.
Κλείνοντας την παρέμβασή μας, θα θέλαμε και πάλι να ευχαριστήσουμε όλους τους φίλους της Ένωσης που παρά τα προβλήματα, μας στηρίζουν σε συγκινητικό βαθμό και να τους δώσουμε την υπόσχεση ότι αν μέσα στην γενική επίθεση στον συνεταιριστικό χώρο επιβιώσουν λιγοστές Ενώσεις στην Ελλάδα, η ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ θα είναι μέσα σε αυτές. Είμαστε βέβαια υποχρεωμένοι να ενημερώσουμε τον αγροτικό μας κόσμο και τους φίλους μας ότι τα δύσκολα δεν έχουν έρθει ακόμη. Και στα δύσκολα θα είμαστε δίπλα σας.
Υ.Γ.
Το τελευταίο διάστημα «γνωστοί φίλοι» της Ένωσής μας που εξυπηρετούν συγκεκριμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και επιθυμούν την διάλυση του Συνεταιριστικού Κινήματος και την εξαφάνιση της Ένωσής μας για να λυμαίνονται τον ιδρώτα των αγροτών της περιοχής αλλά και του ευρύτερου καταναλωτικού κοινού, εκμεταλλευόμενοι τις πρόσκαιρες – ελπίζουμε- οικονομικές δυσκολίες της Ένωσής μας βρήκαν την ευκαιρία να λασπολογήσουν σε βάρος του Προέδρου του Δ.Σ. της Ένωσής μας με «βαρύγδουπες αποκαλύψεις» λογαριασμών με φανταστικές «καταθέσεις εκατομμυρίων» ακόμα και σε τράπεζες της Τουρκίας…!!!
Ανάλογες «αποκαλύψεις» διοχετεύτηκαν πρόσφατα από τα ίδια κέντρα σε βάρος και του Προέδρου της Ένωσης γειτονικής Περιφερειακής Ενότητας που φυσικά αποδείχθηκαν «ευσεβείς πόθοι» τους…
Οι συκοφάντες που ελπίζουν να «γονατίσουν» όσους εξακολουθούν να αγωνίζονται από μεράκι για τα δίκια της αγροτιάς και την κοινωνική αλληλεγγύη μεταξύ των μη προνομιούχων, να ξέρουν ότι «εκείνοι που στη ζωή τους όρισαν να φυλάττουν Θερμοπύλες» ούτε φοβούνται ούτε υποκύπτουν σε «εκβιασμούς και συκοφαντίες» αλλά αγωνίζονται τίμια με όλες τους τις δυνάμεις ακόμα και τότε που πολλοί πιστεύουν ότι «ο εφιάλτης στο τέλος θα διαβεί …και οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε…»
Εμείς δηλώνουμε ότι δεν φοβόμαστε «τις τρομερές αποκαλύψεις» των συκοφαντών, διαβεβαιώνουμε τους αγρότες ότι θα παλέψουμε ενάντια στο «Τσουνάμι» της κρίσης αλλά και στον «οχετό» της συκοφαντίας και είμαστε αποφασισμένοι να σταθούμε όρθιοι δίπλα τους και να πετύχουμε.
*Ο Βασίλης Παρόλας, καταγόμενος από Παραμυθιά, είναι κάτοχος Μάστερ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ Νέας Υόρκης), έχει διατελέσει για πολλά χρόνια διευθυντικό στέλεχος στην ΕΛΑΪΣ, στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, οικονομικός δ/ντής στην ΣΑΤΟ Α.Ε., ΘΡΑΚΗ Α.Ε., γεν. δ/ντης ΕΑΣ Δωδεκανήσου και για αρκετά χρόνια Σύμβουλος Επιχειρήσεων στην Αθήνα. Βρίσκεται στην θέση του Γεν. Δ/ντού της Ένωσης Θεσπρωτίας από τον Μάρτη του 2010.
