Γράφει: Χρήστος Μασσαλάς
Ζούμε σε μια εποχή όπου όλα άλλαξαν, όλα αλλάζουν. Μια εποχή που μας έφερε νέους τρόπους να βλέπουμε, να ζούμε και να σκεπτόμαστε. Μαζί με τις αλλαγές, ο χρόνος ήταν γεμάτος από αγγελτήρια θανάτου…
Με την εφεύρεση της φωτογραφίας αναγγέλθηκε ο θάνατος της ζωγραφικής, με τον κινηματογράφο αναγγέλθηκε ο θάνατος του θεάτρου, με την τηλεόραση αναγγέλθηκε ο θάνατος του κινηματογράφου, με το βιομηχανικό προϊόν αναγγέλθηκε ο θάνατος του χειροποίητου προϊόντος,… Τελικά τίποτα, δεν πέθανε, απλά άλλαξαν ρόλους…
Αυτόν τον καινούργιο ρόλο του χειροποίητου πράγματος πρέπει να βρούμε, προσφέροντας στον άνθρωπο ρίζες, μνήμη, αυθεντικότητα, μοναδικότητα, ποιότητα,…
Χτίζουμε πάνω σ’ αυτό που υπάρχει και οφείλουμε σεβασμό σ’ αυτό που οι προηγούμενες γενιές σεβάστηκαν, εκτίμησαν, διατήρησαν και βελτίωσαν.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε…
Το σήμερα έρχεται από το χθες, και το μέλλον αναδύεται από το παρελθόν. Ένα παρελθόν που δεν πρέπει να καταδικάζει σε ακινησία το παρόν, αλλά να το βοηθά να αλλάζει οπτική και αίσθηση των πραγμάτων και φυσικά να ανανεώνεται…
O Γιώργος Σεφέρης, σε ένα προλογικό σημείωμα σε βιβλίο για τον Καβάφη του Σαρεγιάννη το 1963, μεταφέρει μια συζήτηση με ομότεχνό του στην αλλοδαπή. «Τι τα θέλεις» μου είπε, « οι τέχνες γεννήθηκαν από τις χειροτεχνίες. Οι χειροτεχνίες έσβησαν, μπορεί να σβήσουν και οι τέχνες». Εκείνος αναρωτήθηκε: «Αλλά με τι αντικαθιστούμε τα πράγματα που σβήνουν;».
Η νέα εποχή έφερε αλλαγές και στην απασχόληση.
Στο σύγχρονο περιβάλλον των νέων τεχνολογιών δημιουργούνται λιγότερες θέσεις εργασίας από αυτές που καταργούνται.
Έτσι, έχουμε ανάγκη μιας πολιτικής πολιτισμού που να γίνει και πολιτική απασχόλησης.
Μιας νέας πολιτικής πολιτισμού που να ενισχύει και το μετασχηματισμό της εργασίας σε δραστηριότητα αξιοποίησης των παραδοσιακών τεχνών και ιδιαίτερα με ό, τι σχετίζεται με την ενσωμάτωση του ταλέντου και της αισθητικής σε προϊόντα από επεξεργασία υλικών: ξύλου, πέτρας, νημάτων, χρωμάτων, μετάλλων, πηλού, κ.ά.
Μιας πολιτικής που, εκτός από την ενίσχυση της απασχόλησης, θα αντισταθεί στον πολιτισμό που προωθούν τα ΜΜΕ.
Ο πολιτισμός μας είναι εφήμερος… και η κακοζωία παρασιτεί στην πλαστή ευημερία.
Η κατανάλωση κυριαρχεί…
Ο κόσμος της κατανάλωσης πάσχει από μια περίεργη πνευματική ασθένεια: βλέπει λιγότερα όνειρα και συνήθως ονειρεύεται αυτά που βλέπει στην τηλεόραση, γελάει πιο λίγο, έχει χάσει την αίσθηση του χειροποίητου πράγματος, έχει χάσει την ήρεμη κίνηση…
Αλήθεια, ποιος επιζητεί τη μουσική της σιωπής; Ενώ είναι αυτή που δίνει τη δυνατότητα της σκέψης, του διαλογισμού, της εκτίμησης και απόλαυσης της φύσης…
Το ίδιο συμβαίνει με ένα δημιούργημα χειροτεχνίας / ξυλογλυπτικής/…, που ενσωματώνει αισθητική, χρηστικότητα και προπαντός την προσωπικότητα του δημιουργού του.
Αν και ο κάθε άνθρωπος φέρνει μαζί του τη μοναδικότητα, δεν αισθάνεται ο ίδιος την ανάγκη της μοναδικότητας των πραγμάτων που τον υπηρετούν.
Ένα μοναδικό προϊόν έχει τη δική του ιστορία, το δικό δημιουργό και ενσωματώνει με το δικό του τρόπο την ανθρώπινη περιπέτεια.
Το χειροποίητο προϊόν είναι μοναδικό και φέρνει μαζί του την αυθεντικότητα και την προσοχή στη λεπτομέρεια του δημιουργού του. Είναι ο χρόνος που αφιερώθηκε σ’ αυτό… Χωρίς φροντίδα, χωρίς να αφιερώσεις χρόνο, δεν δημιουργείς δεσμούς με τους ανθρώπους, αλλά και με τα πράγματα.
Ο Wittgenstein τόνιζε:
«Τις παλιότερες μέρες της τέχνης
Οι χτίστες δούλευαν με μεγαλύτερη φροντίδα
Κάθε λεπτομέρεια και αθέατο μέρος
Γιατί οι Θεοί βρίσκονται παντού»…
Το χειροποίητο προϊόν είναι ξεχωριστό, από άποψη design, ποιότητας και αξίας, όχι μόνο οικονομικής αλλά και συναισθηματικής. Είναι ένα προϊόν που έχει ψυχή…
Η προτίμηση σε ένα χειροποίητο προϊόν, πέρα από τα πλεονεκτήματα που φέρνει μαζί του ως δημιούργημα, έχει και ένα ακόμη σκοπό: την επιβράβευση του ταλέντου, τη στήριξη της δημιουργικότητας και τελικά την ενίσχυση της απασχόλησης.
Στο σημερινό περιβάλλον έχει χαθεί η αισθητική και το δέσιμο με τα πράγματα που μας περιβάλλουν.
Δεν είναι μακριά η εποχή όπου οι άνθρωποι αντικαθιστούσαν τα χειροποίητα έπιπλα με αυτά από φορμάικα!!!
Στην εποχή μας…
Είναι ανάγκη όχι να διατηρήσουμε το παλιό ως μουσειακό είδος, αλλά να το βάλουμε στην καθημερινότητά μας. Να δώσουμε στη ζωή μας ποιότητα.
Με τον τρόπο αυτό θα ανακαλύψουμε ξανά μια πηγή απασχόλησης και μαζί θα εξανθρωπίσουμε τη ζωή μας.
Το καταναλωτικό σύνθημα της πολιτικής πολιτισμού είναι: λιγότερα, αλλά καλύτερα…
Τι πρέπει να κάνουμε;
Να ξαναθυμηθούμε τις παλιές δυνατότητες…
Να ενσωματώσουμε στο παλιό τη νέα χρηστικότητα…
Να εκπαιδεύσουμε τη νέα γενιά…
Να μιλήσουμε και να προβάλουμε, για να πείσουμε…
Να τονώσουμε την ποιότητα…
Να τονίσουμε το είναι αντί του φαίνεσαι…
Να δωρίζουμε χειροποίητες δημιουργίες…
…….
Προς την κατεύθυνση αυτή το Ριζάρειο Ίδρυμα αποτελεί το παράδειγμα: λειτουργεί από το 1979Χειροτεχνική Σχολή στο Μονοδένδρι-Ζαγορίου και εκπαιδεύει δωρεάνμαθήτριεςστην τέχνη της υφαντικής και της ταπητουργίας.
Στις προσπάθειές του είναι και η ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτικής δομής που να παρέχει πιστοποιημένη γνώση και δεξιότητες. Για τον σκοπό αυτόέχει εδώ και χρόνια προετοιμαστεί για τη νέα εποχή, τόσο ως προς τις υποδομές όσο και ως προς το πρόγραμμα σπουδών (με βάση τον προηγούμενο νόμο 4093/2012). Όμως, μια ασήμαντη λεπτομέρεια ήταν η τροχοπέδη για την μη υλοποίηση των σχεδιασμών του Ιδρύματος, στο πνεύμα των Ευεργετών Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη. Η ίδια λεπτομέρεια μεταφέρθηκε και στο νέο νομοσχέδιο. Ο ν.4093/2012 (αρθ.1, παρ.Θ3) προβλέπει ότι στα ΝΠΙΔ δεν μπορεί να συμμετέχει στη διοίκηση της (Ε.Σ.Κ.) ενεργός υπάλληλος του Δημοσίου,….. Το Ριζάρειο Ίδρυμα διοικείται από δέκα ισόβια μέλη, στην παρούσα σύνθεση μετέχει και ένας εν ενεργεία καθηγητής του ΕΜΠ. Για το «αμάρτημα» αυτό το Ίδρυμα δεν μπορεί να συμμετέχει με έτοιμη δομή στην προσπάθεια της χώρας να ενταχθεί στην κοινωνία των δεξιοτήτων. Αξίζει να τονιστεί ότι η Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή έχει τα χαρακτηριστικά της μοναδικότητας στη χώρα μας.
ΑΙΤΗΜΑ
(Να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή διάταξη με το εξής περιεχόμενο):
«Κοινωφελή Ιδρύματα του ν. 4182/2013 δύνανται να ιδρύουν ΕΣΚ ή ΙΕΚ κατά παρέκκλιση των περιορισμών της υποπαρ. Θ.3 της παρ. Θ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, όσον αφορά στη δημοσιοϋπαλληλική ιδιότητα των μελών των διοικητικών τους συμβουλίων και εκπροσώπων τους, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
α) το αντικείμενο μαθητείας εμπίπτει στους σκοπούς και στόχους των ιδρυμάτων αυτών σύμφωνα με τον Οργανισμό τους,
β) η ίδρυση και λειτουργία των ΕΣΚ ή ΙΕΚ θα καλύπτεται εξ ολοκλήρου και αποκλειστικά από τον προϋπολογισμό του ιδρύματος και
γ) οι σπουδαστές δεν θα καταβάλλουν δίδακτρα».
Οι Αδελφοί Ριζάρη ενίσχυσαν τον απελευθερωτικό αγώνα και το Ίδρυμά τους συνεχίζει εδώ και 180 χρόνια να είναι αρωγός της Ελληνικής Πολιτείας στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Κάθε εμπόδιο στην προσφορά του είναι, το λιγότερο, ύβρις προς τους Ευεργέτες…
–Ο. Καθ. Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Πρόεδρος του Ριζαρείου Ιδρύματος
