Στα μουσεία του εξωτερικού, γκαλερί, οίκους δημοπρασιών και ιδιωτικές συλλογές βρίσκονται πολλές χιλιάδες ελληνικές αρχαιότητες, οι οποίες αποδεικνύουν έμπρακτα τη διαχρονική λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι όλες αυτές οι αρχαιότητες προέρχονται από κλοπές, λαθρανασκαφές και αρχαιοκαπηλία, με το σκεπτικό ότι ο μοναδικός νόμιμος «ανασκαφέας» και κάτοχος αρχαιοτήτων είναι το Ελληνικό Δημόσιο δια των Υπηρεσιών του.
Θησαυροί από την ελληνική αρχαιότητα στολίζουν μουσεία και ιδιωτικές συλλογές του εξωτερικού, καλυπτόμενοι πίσω από ένα πολυσύνθετο σύστημα νομιμοποίησης, που για την κάθε χώρα είναι διαφορετικό, και έντεχνα αποκρύπτει και παρακάμπτει την προγενέστερη γενόμενη αρχαιοκαπηλία, ενσωματώνοντας εντέλει αυτές τις ελληνικές αρχαιότητες στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του κάθε μουσείου ή ιδιώτη.
Σήμερα η κατάσταση στο χώρο της αρχαιοκαπηλίας όπως επισημαίνουν οι καλά γνωρίζοντες έχει γίνει τελείως ανεξέλεγκτη. Λαθρανασκαφείς και έμποροι αρχαιοτήτων αλωνίζουν κυριολεκτικά όλη την ελληνική γηˑ χαρακτηριστικό είναι δε ότι για πολλές περιοχές η αρχαιοκαπηλία αποτελεί το κύριο βιοποριστικό επάγγελμα.
Αρχαιότητες από όλη την ελληνική επικράτεια καταφθάνουν σε τακτική βάση σε αγορές του εξωτερικού μέσω των αρχαιοκαπήλων και, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο αριθμός τους προκαλεί δέος, πράγμα που υποδηλώνει το μέγεθος του προβλήματος.
Αυτό ακριβώς συνέβη και με το άγαλμα της Τερψιχόρης, που από την Ήπειρο βρέθηκε μέσω των αρχαιοκαπήλων στο Μουσείο Carlos Atlanta, και σήμερα η χώρα διεκδικεί τον επαναπατρισμό του.
Αν και το θέμα είναι γνωστό εδώ και χρόνια, αν και υπήρχαν όλα τα στοιχεία, ο φάκελος της διεκδίκησης ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Ίσως στο σημείο αυτό θα πρέπει να παρέμβει και ο Ηπειρώτης πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας, ο οποίος είναι γνώστης του θέματος από την εποχή που ήταν Υπουργός Πολιτισμού.
Ευθύνες γι’ αυτή την δραματική κατάσταση στο χώρο της αρχαιοκαπηλίας υπάρχουν και είναι πολλές. Πρώτη και καλύτερη η προσωπική ευθύνη του καθενός στη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά η κυριότερη ευθύνη είναι αυτή της πολιτείας και δη της αρμόδιας αρχής, που είναι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμούˑ την ώρα που διεκδικεί τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Παρθενώνα, η χώρα λεηλατείται από άκρη σε άκρη. Χωρίς κανένα οργανωμένο σχέδιο και τρόπο δράσης, το ΥΠ.ΠΟ.Α. παραμένει απλός θεατής, δίχως να λαμβάνονται μέτρα και αποφάσεις που να έχουν ως σκοπό την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι υποκειμενικές εκτιμήσεις για την αντιμετώπιση της αρχαιοκαπηλίας που κάποιοι παρουσιάζουν ως θέσφατο, ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα και αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την λήψη μέτρων. Δυστυχώς, γνώμη έχουν αυτοί που δεν έχουν γνώση, έστω και την παραμικρή.
Μεμονωμένες δράσεις από το ΥΠ.ΠΟ.Α. σχετικά με την αρχαιοκαπηλία είναι απαραίτητες μεν, αλλά επικουρικές, και σε καμία περίπτωση δεν αφορούν σε στοχευμένη αντιμετώπισή της.
Οι όποιες λύσεις θα πρέπει να δοθούν εντός του ΥΠ.ΠΟ.Α. με μοναδικό σκοπό την προστασία της πολιτιστικής παρακαταθήκης των προγόνων μας καθώς και του δημοσίου συμφέροντος.
Σημειώνεται ότι στο γραφείο της κ. Μενδώνη υπάρχουν γραπτές αναφορές, μεταξύ άλλων σοβαρότατων θεμάτων (θα αναδειχθούν προσεχώς), που την ενημερώνουν και για την ανεξέλεγκτη κατάσταση της αρχαιοκαπηλίας στη χώρα, προτείνοντας συγκεκριμένες λύσεις για την άμεση αντιμετώπισή της. Υπάρχει, επίσης, και ενημερωτική επιστολή προς τον πρωθυπουργό της χώρας κ. Μητσοτάκη.
Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει σε μια επιστολή προς την υπουργό ΥΠ.ΠΟ.Α. κ. Μενδώνη, που εστάλη την 24η-8-2021, η οποία την ενημερώνει για την κλοπή ενός ελληνικού Μουσείου, καθώς πρόσφατα εντοπίστηκαν τα κλοπιμαία στα χέρια επικινδύνων αρχαιοκαπήλων. Η εξέλιξη της υπόθεσης, η οποία θα δημοσιοποιηθεί προσεχώς, έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
