Την ώρα που η Μόσχα συνεχίζει τον πόλεμο νεύρων με την λειτουργία του αγωγού Nord Stream 1 ανοίγοντας τον με μειωμένη ροή και απειλώντας με «δελτίο» καυσίμου την Ευρώπη, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κρούει το καμπανάκι του κινδύνου σε περίπτωση διακοπής των ροών φυσικού αερίου.
Όπως αναφέρει στο Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας την περίοδο 2021 έως 2024, η πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι μεγάλη, κάτι που θα έβαζε σε μεγάλη δοκιμασία το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας τον ερχόμενο χειμώνα, αφού θα προκαλούσε καταστροφικές επιπτώσεις όπως μπλακ άουτ, ανθρώπινες απώλειες αλλά και δυσλειτουργίες στις διασυνδέσεις με άλλα κράτη.
Το βάρος της διαχείρισης του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας πέφτει στους διαχειριστές ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ που καλούνται τις κρίσιμες εκείνες ώρες στην λήψη έκτακτων μέτρων για να κρατήσουν όρθιο το ηλεκτρικό σύστημα και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι παρενέργειες της έλλειψης φυσικού αερίου.
Το ακραίο σενάριο προβλέπει ακόμη και την διακοπή φορτίων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Πρόκειται για μια επιλογή που θα τεθεί σε εφαρμογή μόνο εφόσον δεν αποδώσουν τα άλλα μέτρα που έχουν ληφθεί σε επίπεδο εθνικής στρατηγικής. Μεταξύ αυτών είναι ο διπλασιασμός της λιγνιτικής παραγωγής από την ΔΕΗ και η πλήρης λειτουργία όλων των μονάδων της, η καύση εναλλακτικού καυσίμου (ντίζελ) από τις πέντε μονάδες φυσικού αερίου που έχουν την δυνατότητα αυτή αλλά και η παροχή βοήθειας από Διαχειριστές γειτονικών χωρών που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Επιπλέον, σε εφαρμογή μπαίνουν προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης στους οικιακούς καταναλωτές αλλά και τους επαγγελματίες, με κατάλληλες ρυθμίσεις των συστημάτων ψύξης και θέρμανσης αλλά και περικοπές φορτίων στη βιομηχανία.
Πώς θα γίνονται οι περικοπές φορτίου
Όπως αναφέρεται στο σχέδιο της ΡΑΕ, σε περιπτώσεις που ο Διαχειριστής έχει εξαντλήσει όλα τα διαθέσιμα μέτρα και αδυνατεί να επαναφέρει το σύστημα σε κανονική κατάσταση, προχωρεί σε περικοπή φορτίου ως ύστατου μέτρου για να αποτραπεί η κατάρρευση μέρους ή του συνόλου του ηλεκτρικού συστήματος (μπλακ άουτ). Η περικοπή φορτίου πραγματοποιείται αυτόματα, ημιαυτόματα ή χειροκίνητα, ως εξής:
Αυτόματη περικοπή φορτίου
Tο σύστημα αυτόματου ελέγχου στέλνει εντολές απευθείας σε διακόπτες μέσης τάσης του Διαχειριστή Δικτύου. Η επιλογή των διακοπτών και οι ρυθμίσεις γίνεται σε συνεργασία με τον Διαχειριστή Συστήματος. Για περιοχές εντός Αττικής τα φορτία που θα αποκοπούν είναι ομαδοποιημένα ανά περιοχές.
Ημιαυτόματη περικοπή φορτίου
Αναφέρεται σε Σχήματα Προστασίας Συστήματος που περιλαμβάνουν συγκεκριμένες ενέργειες βάσει καθορισμένων διαδικασιών που εκτελούνται από το Περιφερειακό Κέντρο Ελέγχου (SPS Αττικής και SPS Μεγαλόπολης).
Η ενεργοποίηση των σχημάτων αυτών γίνεται από το Διαχειριστή του Συστήματος, με στόχο την προστασία συγκεκριμένων περιοχών στις οποίες διαμορφώνονται ιδιαίτερες συνθήκες που μπορεί να προκαλέσουν αστάθεια τάσης και να οδηγήσουν σε κατάρρευση. Μετά την ενεργοποίηση τους, η περικοπή φορτίου μπορεί να γίνει είτε αυτόματα είτε χειροκίνητα από τα Κέντρα Ελέγχου μέσω εντολών που στέλνονται απ’ ευθείας στη μέση τάση.
Τα ειδικά Σχήματα Προστασίας Συστήματος επικαιροποιούνται κάθε φορά που εντοπίζονται «αδυναμίες» σε συγκεκριμένες περιοχές του Συστήματος.
Χειροκίνητη περικοπή φορτίου
Πραγματοποιείται είτε με εντολές του ΑΔΜΗΕ προς το Διαχειριστή Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ), είτε με απευθείας εντολές στους πελάτες που συνδέονται στο Σύστημα ή το Δίκτυο.
Οι εντολές για περικοπές φορτίου δίνονται από τα Κέντρα Ελέγχου του Διαχειριστή ΕΣΜΗΕ προς το Κέντρο Ελέγχου Διαχειριστή Δικτύου τηλεφωνικά (ή με άλλο αξιόπιστο τρόπο επικοινωνίας εφόσον συμφωνηθεί) και στη συνέχεια εκτελούνται από τα αντίστοιχα Κέντρα Ελέγχου Δικτύων Διανομής (ΚΕΔΔ) του Διαχειριστή Δικτύου. Για την μικρότερη όχληση των καταναλωτών οι περικοπές φορτίου ξεκινούν από τα φορτία λιγνιτωρυχείων και τα αρδευτικά φορτία.
Ο Διαχειριστής του Δικτύου συντάσσει πίνακες με ιεράρχηση των φορτίων που θα περικοπούν (αρδευτικά, στη συνέχεια ημιαστικά και τέλος αστικά φορτία).
Επίσης φροντίζει για τη μη διάκριση μεταξύ των καταναλωτών, καθορίζει κατάλογο καταναλωτών με προτεραιότητα τροφοδότησης και καταναλωτών που δεν υπόκεινται σε περικοπή φορτίου, όπως προβλέπεται στο εγχειρίδιο Λειτουργίας Δικτύου του Κώδικα Διαχείρισης ΕΔΔΗΕ (π.χ φορείς τοπικής Αυτοδιοίκησης, νοσοκομεία, σώματα ασφαλείας, ένοπλες δυνάμεις, τράπεζες, ενεργειακές και τηλεπικοινωνιακές υποδομές, υποδομές μεταφορών, κ.α.).
Η περικοπή φορτίου απαιτεί συνεργασία μεταξύ ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΗΕ, ως προς το συνολικό μέγεθος περικοπών και την κατηγοριοποίηση φορτίων ανά περιοχή, ξεκινώντας από τους καταναλωτές χαμηλής προτεραιότητας προς τους καταναλωτές υψηλής προτεραιότητας.
Σε περιπτώσεις που η περικοπή φορτίου (αυτόματη ή χειροκίνητη) προβλέπεται να έχει σημαντική χρονική διάρκεια, εφαρμόζεται διαδικασία κυκλικής περικοπής φορτίου. Αν υπάρχει δυνατότητα, ο Διαχειριστής Δικτύου δημοσιοποιεί το πρόγραμμα των διακοπών ηλεκτροδότησης ανά περιοχή.
Η κυκλική περικοπή φορτίου γίνεται χειροκίνητα. Σε αυτή την περίπτωση ο ΔΕΔΔΗΕ, είτε με δική του πρωτοβουλία είτε κατόπιν εντολής του ΑΔΜΗΕ, φροντίζει να επανατροφοδοτήσει τους καταναλωτές που έχουν αποκοπεί και να προχωρήσει σε διακοπή τροφοδότησης άλλων, διατηρώντας το συνολικό ποσοστό περικοπής φορτίου σταθερό. Ο ΑΔΜΗΕ μεριμνά ώστε να εναλλάσσονται κυκλικά οι περικοπές φορτίου σε πελάτες συνδεμένους απευθείας στο Σύστημα και στα σημεία σύνδεσης Συστήματος με το Δίκτυο.
Η ΡΑΕ προχώρησε στην εκπόνηση του Σχεδίου Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων για τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδα, στη βάση της μελέτης για τον προσδιορισμό των εθνικών σεναρίων κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα της Χώρας, που είχε διαβιβάσει στην Επιτροπή και το ECG τον Απρίλιο του 2022.
Στόχος του Σχεδίου αποτελεί ο προσδιορισμός των πιθανών κινδύνων που σχετίζονται με την ασφάλεια εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και η αποτύπωση των υφιστάμενων και των σχεδιαζόμενων μέτρων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων.
Για τη σύνταξη του Σχεδίου η ΡΑΕ συνεργάστηκε με τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), με το ΔΕΔΔΗΕ,
το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας και την Γενική Διεύθυνση Κυβερνοασφάλειας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Στο σχέδιο αυτό, η Ρυθμιστική Αρχή, προβλέπει 16 σενάρια κρίσης, τα οποία εξετάστηκαν και προσομοιώθηκαν σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ.
