Τα πάνω κάτω έρχονται σε δεκάδες δήμους της χώρας και σε αρκετούς της Ηπείρου μετά την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας με την οποία «ξηλώνεται» ουσιαστικά ο νόμος Θεοδωρικάκου.
Πρόκειται για τις διατάξεις που νομοθετήθηκαν λίγο μετά τις εκλογές και πέρασαν σειρά αρμοδιοτήτων από τα Δημοτικά Συμβούλια στις Οικονομικές Επιτροπές αλλάζοντας ταυτόχρονα και την εκπροσώπηση των παρατάξεων στη σύνθεσή τους.
Αυτός ήταν ο τρόπος που είχε βρεθεί προκειμένου να υπάρξει «κυβερνησιμότητα» στους δήμους όπου η απλή αναλογική δεν είχε δώσει πλειοψηφία στα δημοτικά συμβούλια στην παράταξη που ανέδειξε δήμαρχο.
Με αυτό το σύστημα λειτουργούσαν μέχρι τώρα δεκάδες δήμοι. Έχοντας μπροστά τους έναν περίπου χρόνο μέχρι τις εκλογές καλούνται να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις ενώ μέχρι στιγμής από την Κυβέρνηση δεν υπάρχει επίσημη τοποθέτηση.
Η απόφαση του ΣτΕ
Με την υπ’ αρ. 2377/2022 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έγινε, κατά πλειοψηφία, δεκτή η αίτηση ακύρωσης που άσκησαν ο Αντώνης Μαρκούλης, δικηγόρος, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης του Δήμου Βέροιας «Προτεραιότητα στον Πολίτη», μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και μέλος του ΔΣ της ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας και ο Κωνσταντίνος Τροχόπουλος, δικηγόρος, δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Βέροιας με την ως άνω δημοτική παράταξη.
Να σημειωθεί ότι η υπόθεση είχε παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ’ αρ. 760/2022 απόφαση του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ (5μελής σύνθεση), η οποία είχε κρίνει αντισυνταγματικό τον νόμο Θεοδωρικάκου.
Υπενθυμίζεται ότι με τις διατάξεις των άρθρων 2 (παρ. 1) και 6 (παρ. 1, 2, 4) του ν. 4623/2019 και 10 παρ. 6 περ. α’ του ν. 4625/2019, καθώς και του άρθρου 177 παρ. 3 του ν. 4635/2019 θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, προκειμένου στα όργανα αυτά να υπάρχει πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου.
Σύμφωνα με τη δημοσιευμένη στον ιστότοπο του Συμβουλίου της Επικρατείας περίληψη της απόφασης, έγινε δεκτό, κατά πλειοψηφία, ότι με τις παραπάνω διατάξεις, καθ’ ο μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις εκλογές της 26.05.2019 και της 02.06.2019, ο νομοθέτης παρενέβη, αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών στη λειτουργία των ΟΤΑ πρώτου βαθμού, επιφέροντας δύο βασικές αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα, οι οποίες είναι μεταξύ τους αλληλένδετες: αφενός μετέβαλε τον τρόπο συγκροτήσεως της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι σε αυτές η πλειοψηφία θα ανήκει στην παράταξη με την οποία εξελέγη ο Δήμαρχος· αφετέρου προέβη σε μεταφορά αρμοδιοτήτων από το δημοτικό συμβούλιο προς την Οικονομική Επιτροπή, προς την οποία μεταβιβάστηκαν αποφασιστικές αρμοδιότητες σημαντικού οικονομικού αντικειμένου και προς την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, προς την οποία μεταβιβάστηκε η αρμοδιότητα λήψεως αποφάσεων που αφορούν την κυκλοφορία.
Οι εν λόγω διατάξεις κατά το μέρος που καταλαμβάνουν την αμέσως επομένη των δημοτικών εκλογών περίοδο μετέβαλαν εκ των υστέρων το πλαίσιο ασκήσεως του κατοχυρούμενου στο Σύνταγμα δικαιώματος εκλογής των αρχών των ΟΤΑ.
Και τούτο, διότι η εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων είχε διαμορφωθεί κατά συνεκτίμηση, εκτός των άλλων, και του ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα κατά τις εκλογές αυτές νομοθεσία, οι αποφάσεις που αφορούν σημαντικές αρμοδιότητες του δήμου, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν και που αφορούν ζητήματα που κατ’ εξοχήν συνάπτονται με την κατοχυρούμενη στο άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ, θα λαμβάνονται από το δημοτικό συμβούλιο, όργανο διοικήσεως του δήμου με άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, απαιτουμένων ενδεχομένως ευρύτερων συναινέσεων για την επίτευξη πλειοψηφίας και από δημοτικούς συμβούλους που δεν εξελέγησαν με τον συνδυασμό του Δημάρχου.
Εξάλλου, κατά τον χρόνο ψηφίσεως των σχετικών διατάξεων, δεν είχε δοκιμαστεί στην πράξη η εφαρμογή του συστήματος της απλής αναλογικής που είχε εισαχθεί με τον ν. 4555/2018 στη διοίκηση των δήμων, προκειμένου να δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, αναγόμενους στην ομαλή λειτουργία αυτών, η τόσο σοβαρή και έντονη επέμβαση του νομοθέτη στη θέληση των εκλογέων, με την εφαρμογή των επίδικων ρυθμίσεων και κατά την τρέχουσα δημοτική περίοδο.
Για τους λόγους αυτούς, οι προαναφερθείσες ρυθμίσεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις εκλογές, έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 52 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος.
Τη νομική ομάδα που ασχολήθηκε με τη σύνταξη των δικογράφων και την υποστήριξη της αίτησης απαρτίζουν ο γνωστός δικηγόρος Θεσσαλονίκης Σπύρος Κωνσταντόπουλος, ο δικηγόρος Αντώνης Μαρκούλης και ο δικηγόρος Παντελής Μαρκούλης.
