Σημαντική πρόοδο στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής καταγράφει η Ελλάδα, με το «κενό ΦΠΑ» να υποχωρεί για πρώτη φορά σε μονοψήφιο ποσοστό, κάτω από το 10%, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2024. Η εξέλιξη αυτή τοποθετεί τη χώρα κοντά –και σε ορισμένες περιπτώσεις κάτω– από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αποτελώντας ορόσημο για τα δημόσια οικονομικά.
Τα στοιχεία προκύπτουν από τη νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «VAT gap in Europe Report 2025», η οποία αποτυπώνει θεαματική μείωση των απωλειών εσόδων από Φόρο Προστιθέμενης Αξίας την τελευταία πενταετία. Μόνο από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, χωρίς αυξήσεις φόρων, το ελληνικό Δημόσιο εξασφαλίζει πλέον πρόσθετα έσοδα που αγγίζουν τα 2,7 δισ. ευρώ ετησίως.
Από το 24% στο 9% σε πέντε χρόνια
Σύμφωνα με την έκθεση, το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα μειώθηκε από το 24% το 2019 στο 11,4% το 2023, καταγράφοντας πτώση άνω του 55%. Για το 2024, τα πρώτα ανεπίσημα στοιχεία τοποθετούν το ποσοστό απωλειών στο 9%, χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της τελευταίας διετίας.
Η μείωση αυτή –κατά περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε πέντε χρόνια– κατατάσσει την Ελλάδα στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη βελτίωση στην είσπραξη ΦΠΑ, ξεπερνώντας ακόμη και οικονομίες με παραδοσιακά χαμηλή φοροδιαφυγή.
Δισεκατομμύρια επιπλέον έσοδα χωρίς νέους φόρους
Σε απόλυτους αριθμούς, οι απώλειες εσόδων από ΦΠΑ ανέρχονταν σε 4,87 δισ. ευρώ το 2019. Το ποσό αυτό περιορίστηκε σε 2,53 δισ. ευρώ το 2023 και εκτιμάται ότι υποχώρησε περαιτέρω στα 2,12 δισ. ευρώ το 2024.
Η διαφορά μεταφράζεται σε επιπλέον 2,3 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία το 2023 και έως 2,7 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση από το 2024, ενισχύοντας καθοριστικά το πρωτογενές πλεόνασμα και τη δημοσιονομική σταθερότητα.
Δημοσιονομικός χώρος για μισθούς και παροχές
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει τα έσοδα αυτά ως σε μεγάλο βαθμό μόνιμα και επαναλαμβανόμενα. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στην ελληνική κυβέρνηση να τα αξιοποιεί για αυξήσεις μισθών, κοινωνικές παροχές και φοροελαφρύνσεις, χωρίς να παραβιάζονται οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες που ισχύουν από το 2024 και θέτουν αυστηρά όρια στην αύξηση των κρατικών δαπανών.
Ψηφιακά εργαλεία και νέες παρεμβάσεις
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι το κενό ΦΠΑ δεν σχετίζεται αποκλειστικά με φοροδιαφυγή, αλλά περιλαμβάνει και νόμιμες απαλλαγές ή μειωμένους συντελεστές. Παρά ταύτα, εκτιμά ότι η περαιτέρω μείωσή του την περίοδο 2025–2026 θα συνεχιστεί, κυρίως λόγω της εντατικοποίησης των ψηφιακών ελεγκτικών μέτρων.
Η υποχρεωτική διασύνδεση POS και ταμειακών μηχανών, το σύστημα myDATA, η καθολική αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω IRIS, αλλά και οι νέες μειώσεις συντελεστών ΦΠΑ σε επιπλέον νησιά του Αιγαίου, αναμένεται να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη συμμόρφωση και τα δημόσια έσοδα.
