Η ενεργειακή φτώχεια πλήττει σχεδόν το 20% των ελληνικών νοικοκυριών, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και κατατάσσει τη χώρα μας στην τέταρτη θέση στην ΕΕ.

Την πρωτιά μοιράζονται η Πορτογαλία και η Ισπανία (20,8%), ενώ ακολουθούν η Βουλγαρία (20,7%) και η Λιθουανία (20%). Στην Ελλάδα, ενεργειακά φτωχά θεωρούνται το 19,2% των νοικοκυριών, ενώ το 25% βρίσκεται σε ενεργειακή ευαλωτότητα.

Θερμική δυσφορία και θερινή ενεργειακή φτώχεια

Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για τη θερινή ενεργειακή φτώχεια. Σύμφωνα με έρευνα της Greenpeace και του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), το 34% των νοικοκυριών δεν μπορούν να δροσιστούν επαρκώς το καλοκαίρι, ενώ στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες το ποσοστό φτάνει το 50%.

Αυτές τις ομάδες στοχεύει η νέα έρευνα της Ένωσης Καταναλωτών «Ποιότητα Ζωής» – ΕΚΠΟΙΖΩ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου Reverter, που έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της ενεργειακής αναβάθμισης των ευάλωτων νοικοκυριών.

Ενεργειακή αναβάθμιση: πολυτέλεια για τους φτωχούς

Η έρευνα, διάρκειας 14 μηνών (Απρίλιος 2024 – Ιούνιος 2025), πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (συντονιστής) και το ΚΑΠΕ. Μέσω της «Υπηρεσίας Μιας Στάσης», οι ερευνητές επισκέφθηκαν 790 νοικοκυριά στην Αττική και χαρτογράφησαν τις ενεργειακές τους ανάγκες.

Όπως τονίζει η νομική σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Βίκυ Τζέγκα, η πλειονότητα των ευάλωτων νοικοκυριών δεν μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2025», είτε λόγω χρηματοοικονομικών περιορισμών, είτε λόγω γραφειοκρατικών και νομικών εμποδίων.

Σπίτια χωρίς μόνωση και περιορισμένη θέρμανση

Μόνο το 11,4% των επισκεφθέντων κατοικιών διαθέτει μονωμένους τοίχους. Παρότι το 75% έχει κουφώματα αλουμινίου, μόνο το 25% δηλώνει ικανοποιημένο με την αεροστεγανότητά τους. Η θέρμανση βασίζεται κυρίως σε λέβητες πετρελαίου (77%) και φυσικού αερίου (23%), ενώ το 70% χρησιμοποιεί δευτερεύοντα συστήματα, κυρίως κλιματιστικά.

Η ενεργειακή φτώχεια αναγκάζει τα νοικοκυριά να περιορίζουν τη χρήση θέρμανσης και ψύξης, ενώ το 80% θεωρείται ενεργειακά ευάλωτο, αντιμετωπίζοντας θερμική δυσφορία, προβλήματα υγρασίας και καθυστερήσεις στην πληρωμή λογαριασμών ενέργειας.

Κοινωνικό και οικονομικό κόστος

Οι ευάλωτοι πολίτες αναγκάζονται να κόβουν από παντού:

• Περιορισμός θέρμανσης και ηλεκτρικού ρεύματος: 7 στους 10
• Περιορισμός ζεστού νερού: 1 στους 2
• Μείωση αγορών τροφίμων: 6 στους 10
• Μείωση δαπανών για ένδυση, υπόδηση και ψυχαγωγία: 7 στους 10

Σύμφωνα με την ΕΚΠΟΙΖΩ, χωρίς 100% επιδότηση στο «Εξοικονομώ», τα ευάλωτα νοικοκυριά δεν έχουν καμία δυνατότητα ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ πολλά δεν μπορούν καν να συμμετάσχουν λόγω έλλειψης ίδιας συμμετοχής ή νομικών εκκρεμοτήτων.