Το Ελεγκτικό Συνέδριο έβαλε στο μικροσκόπιο τα δημόσια έργα που υλοποιούνται από δήμους και Περιφέρειες, αποκαλύπτοντας σοβαρές αδυναμίες στον σχεδιασμό, την επίβλεψη και τη συντήρηση των υποδομών. Η έκθεση του κορυφαίου ελεγκτικού φορέα του Δημοσίου καταγράφει τις ελλείψεις που οδηγούν σε καθυστερήσεις, αυξημένο κόστος και περιορισμένη αποτελεσματικότητα των έργων.

Αποσπασματικός σχεδιασμός και ανεπαρκής αξιολόγηση

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί έργο εκτροπής χειμάρρων που προγραμματίστηκε το 2018 με βάση μελέτη του 2003, η οποία στηριζόταν σε δεδομένα του 1980, ακατάλληλα για τις σύγχρονες κλιματικές συνθήκες. Παρόμοια, η κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου υπέστη ζημιές λόγω ακατάλληλης εκτίμησης των κινδύνων από τον γειτονικό ποταμό, με επαναλαμβανόμενες διορθώσεις και οικονομική επιβάρυνση.

Η έρευνα κατέδειξε επίσης ότι η σκοπιμότητα και η βιωσιμότητα πολλών έργων δεν τεκμηριώνεται επαρκώς, ενώ σπάνια εξετάζονται εναλλακτικές λύσεις ή εκτιμώνται συστηματικά οι κίνδυνοι. Σημαντικά έργα, όπως μουσεία, αθλητικές εγκαταστάσεις και διατηρητέα κτίρια, υλοποιούνται χωρίς ολοκληρωμένο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και με ελλιπή πρόβλεψη για τον κύκλο ζωής τους.

Συντήρηση «όταν χαλάσει»

Η έκθεση αποκαλύπτει σοβαρά προβλήματα στη συντήρηση των δημόσιων έργων. Η πλειονότητα των φορέων δεν διαθέτει σύστημα συνεχούς παρακολούθησης ούτε προγραμματισμό τακτικών συντηρήσεων. Οι εργασίες γίνονται κυρίως μετά από αναφορές χρηστών ή έκτακτες βλάβες, ενώ δεν καταγράφονται συστηματικά οι εργασίες, η συχνότητα και το κόστος τους.

Συχνά, η ανάθεση συντήρησης σε τρίτους γίνεται χωρίς σαφείς προδιαγραφές ή εκτιμήσεις δαπανών, με αποτέλεσμα αποκλίσεις από τον προϋπολογισμό και καθυστερήσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στους Δήμους Ρόδου και Φιλοθέης-Ψυχικού, παρατηρήθηκε πλήρης ή μερική άρνηση συνεργασίας κατά τον έλεγχο.

Ελλιπής επίβλεψη και προβληματικές παραλαβές

Η παρουσία μηχανικών στα έργα περιορίζεται μόλις στο 6%-22% των ημερών εργασιών. Η ανεπαρκής επίβλεψη οδήγησε σε σοβαρά προβλήματα: καθυστερήσεις παραλαβών, λάθη στην τοποθέτηση εξοπλισμού, εκτέλεση έργων από μη προβλεπόμενους φορείς και ανάγκη επαναλαμβανόμενων διορθωτικών παρεμβάσεων.

Κενά στις μελέτες και αντιμετώπιση κρίσιμων κινδύνων

Οι μελέτες σχεδιασμού δεν προβλέπουν συστηματικά κρίσιμους κινδύνους, όπως ακραία καιρικά φαινόμενα ή γεωτεχνικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα έργα αποχέτευσης, οδοποιίας, ΧΑΔΑ και δίκτυα ηλεκτροφωτισμού να παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα, επιβαρύνοντας επιπλέον τον προϋπολογισμό.

Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναδεικνύει ότι τα δημόσια έργα στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται συχνά ως αποσπασματικές παρεμβάσεις χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ενώ η αδυναμία συστηματικής αξιολόγησης, παρακολούθησης και συντήρησης υπονομεύει την ασφάλεια, τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητά τους. Η ανάγκη για ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης και παρακολούθησης είναι πλέον επιτακτική.