Αν και μέχρι πρόσφατα το εργαλείο των ενεργειακών κοινοτήτων στόχευε στην αποκόμιση κερδών μέσω πώλησης ρεύματος στο δίκτυο, με την ενεργειακή κρίση ολοένα και περισσότεροι ιδιώτες χρησιμοποιούν την αυτοπαραγωγή για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.
Στην έλλειψη ηλεκτρικού χώρου στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ σκοντάφτουν οι προσπάθειες πολιτών, επιχειρήσεων και τοπικής αυτοδιοίκησης να στραφούν στις ΑΠΕ, αξιοποιώντας τον θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων για να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος.
Ενώ οι αιτήσεις για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από ενεργειακές κοινότητες υπερπενταπλασιάστηκαν σε διάστημα ενός έτους (Νοέμβριος 2021 – Νοέμβριος 2022) και η αντίστοιχη αιτούμενη ισχύς αυξήθηκε από 18,9 MW σε 86,9 MW (+358%), η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου στο δίκτυο φρενάρει την ανάπτυξή τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το Green Tank, το 49% των αιτήσεων τέτοιων έργων έχει απορριφθεί από τον ΔΕΔΔΗΕ με αποτέλεσμα η συνολική εγκατεστημένη ισχύς τους να περιορίζεται μόλις στο 3,6%.
«Η έλλειψη διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο στην ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων, περιορίζοντας τις δυνατότητες των πολιτών να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση», αναφέρει το Green Tank.
Τον Νοέμβριο του 2022, ο αριθμός των ενεργειακών κοινοτήτων στην επικράτεια παρουσίαζε ανοδική πορεία, με 1.406 ενεργές ενεργειακές κοινότητες (αύξηση 36% συγκριτικά με τον Νοέμβριο 2021) και έργα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 802,71 MW. Σημαντικό μερίδιο ανήκει στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, όπου βρίσκονται 261 ενεργειακές κοινότητες και λειτουργούν συνολικά 101 έργα ισχύος 63,03 MW.
Αντιθέτως, η δυναμική των ενεργειακών κοινοτήτων στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας είναι σαφώς ασθενέστερη. Συνολικά έως τον Νοέμβριο του 2022 είχαν ιδρυθεί 21 ενεργειακές κοινότητες στην Αρκαδία και μόλις δύο από αυτές στη Μεγαλόπολη, ενώ λειτουργούσαν εννέα έργα ενεργειακών κοινοτήτων ισχύος 5,29 MW.
Τα περισσότερα έργα ενεργειακών κοινοτήτων πωλούν την παραγόμενη ενέργεια στο δίκτυο χαμηλής και μέσης τάσης. Τον Νοέμβριο του 2022 καταγράφηκαν 799,54 MW εγκατεστημένης ισχύος τέτοιων έργων ΑΠΕ στην επικράτεια, με αύξηση 71,4% σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2021 (466,5 MW).
Την ίδια στιγμή, η εγκατεστημένη ισχύς έργων ΑΠΕ εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από ενεργειακές κοινότητες, που αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών των πολιτών σε ηλεκτρική ενέργεια, είναι πολύ μικρότερη, μόλις 3,17 MW. Συνεπώς, έως τώρα το εργαλείο των ενεργειακών κοινοτήτων χρησιμοποιείται κυρίως για την αποκόμιση κερδών από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο και όχι για την κάλυψη ιδίων ενεργειακών αναγκών.
Τα δεδομένα ωστόσο για τα έργα αυτοπαραγωγής συνολικά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η τρέχουσα ενεργειακή κρίση οδήγησε τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις τοπικές κοινωνίες στη χρήση των ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών, είτε μέσα από την αυτοπαραγωγή σε ατομικό επίπεδο είτε μέσα από τη συλλογική αυτοπαραγωγή αξιοποιώντας τις ενεργειακές κοινότητες.
Συγκεκριμένα, η ισχύς των αιτήσεων για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) από ενεργειακές κοινότητες αυξήθηκε από 18,9 MW τον Νοέμβριο του 2021 σε 86,9 MW τον Νοέμβριο του 2022 (+358%), ενώ η ισχύς των αιτήσεων για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού συνολικά (από ενεργειακές κοινότητες και άλλους φορείς) αυξήθηκε αντίστοιχα από 90,78 MW σε 218,18 MW (+140,3%). Ακόμα μεγαλύτερο ήταν το άλμα στα έργα ατομικής αυτοπαραγωγής. Η ισχύς των αντίστοιχων αιτήσεων αυξήθηκε από 260,27 MW τον Νοέμβριο του 2021 σε 779,4 MW τον Νοέμβριο του 2022 (+199,5%).
