Επίκεντρο αντιδράσεων έχει γίνει το έργο διαπλάτυνσης του δρόμου Πηγάδια–Πλάκα στα Τζουμέρκα, με το Δίκτυο Ορεινών Εργαστηρίων να καταγγέλλει την απόρριψη προϊόντων εκσκαφών στο φαράγγι του Αράχθου –μια πρακτική που, όπως επισημαίνουν, παραβιάζει κατάφωρα την περιβαλλοντική νομοθεσία και το καθεστώς προστασίας της περιοχής.

Η κοινή ανακοίνωση υπογράφεται από τις ομάδες: «Δίκτυο Ορεινών Εργαστηρίων», «η Καρδιά της Μέλισσας», «το Μπουλούκι», «Το Σχολείο της Γης», «οι Τζουμέικερς/Tzoumakers» και «τα Ψηλά Βουνά».

Έργο με παρελθόν και προβλήματα από την αρχή

Το έργο ξεκίνησε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο και, σύμφωνα με την ανακοίνωση, έχει προκαλέσει εξαρχής έντονο ενδιαφέρον, προβληματισμό και αντιδράσεις. Κορύφωση υπήρξε τον Οκτώβριο του 2023, όταν ελήφθη απόφαση για ολική διακοπή της κυκλοφορίας στον δρόμο Πηγάδια–Πλάκα, επικαλούμενη ζητήματα ασφάλειας, καθώς και απαγόρευση των υπαίθριων δραστηριοτήτων στο ποτάμι.

Οι υπογράφοντες αναγνωρίζουν ότι το ζήτημα της διαχείρισης της οδικής πρόσβασης είναι σύνθετο και αφορά και άλλες παραμέτρους –όπως οι δυνατότητες τεχνικών εναλλακτικών, π.χ. κατασκευή σήραγγας– αλλά τονίζουν ότι η συζήτηση πρέπει να στραφεί στις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, καθώς αυτές είναι ήδη ορατές και καταγεγραμμένες.

Ρίψη εκσκαφών εντός φαραγγιού: «Απαγορεύεται ρητά»

Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκεται η συνεχής απόρριψη υλικών εκσκαφής εντός του φαραγγιού, μια πρακτική που –όπως τονίζουν– παρατηρείται από κατοίκους και επισκέπτες της περιοχής και τεκμηριώνεται με φωτογραφίες και μαρτυρίες.

Η ρίψη αφορά ογκώδη υλικά, πέτρες και χαλίκια, και συνεχίζεται «με απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα», όσο προχωρά το έργο. Η πρακτική αυτή, τονίζουν, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε από την ποσότητα ούτε από την ποιότητα των υλικών, αφού παραβιάζει ευθέως:

-Τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου, η οποία απαγορεύει ρητά την απόρριψη εκσκαφών στο φαράγγι.

-Τη σύμβαση διαχείρισης ΑΕΚΚ, που προβλέπει την ανακύκλωση και διαλογή των υλικών σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/98/ΕΚ και τον Ν. 4819/2021.

-Το καθεστώς προστασίας του Αράχθου, ο οποίος περιλαμβάνεται στη Ζώνη Ια του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων –την αυστηρότερη κατηγορία προστασίας για φυσικά οικοσυστήματα στην Ελλάδα.

«Δεν έχει σημασία αν είναι λίγα ή πολλά, μικρά ή μεγάλα – απλά απαγορεύεται», τονίζουν χαρακτηριστικά.

Απαιτούν άμεση παρέμβαση και έλεγχο

Το Δίκτυο Ορεινών Εργαστηρίων, καλεί τους αρμόδιους φορείς να επιληφθούν άμεσα, να προχωρήσουν σε αυστηρούς ελέγχους για ενδεχόμενες παραβάσεις και να μεριμνήσουν για την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών βλαβών, καθώς και για την ομαλή, σύννομη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη ολοκλήρωση του έργου.

Παράλληλα, αναδεικνύουν μια εναλλακτική προσέγγιση: την αξιοποίηση των υλικών εκσκαφής, ιδίως του ασβεστόλιθου, για χρήσεις όπως η επισκευή μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς ή η κατασκευή νέων υποδομών με τοπικά υλικά, πρακτικές που συνάδουν με την αειφόρο ανάπτυξη και την παράδοση της περιοχής.

Στο κλείσιμο της ανακοίνωσης γίνεται αναφορά στη φράση του αείμνηστου Κώστα Ταρνανά, τεχνίτη από τον Πεντάλοφο, ο οποίος είχε πει ότι «η πέτρα που βγήκε για να γίνει ο δρόμος για τις ανεμογεννήτριες στον Κασιδιάρη θα έφτανε για να χτίζαμε ξανά όλο το Ζαγόρι».

Μέσα από αυτήν την αναφορά, οι φορείς υπενθυμίζουν την αξία της παραδοσιακής τεχνικής γνώσης, την ανάγκη για περιβαλλοντική ευαισθησία και τη δυνατότητα μιας άλλης ανάπτυξης, που δεν έρχεται σε σύγκρουση με τη φύση και τον χαρακτήρα των ορεινών περιοχών της Ηπείρου.