Η Δημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας «ΟΜΟΝΟΙΑ», σε συνεργασία με το Δήμο Φοινίκης, οργανώνουν εκδήλωση τιμής και μνήμης, των μαρτύρων της κομουνιστικής δικτατορίας που αγωνίστηκαν για δημοκρατία και εθνική δικαίωση.
Οι εκδηλώσεις που αποτελούν σημείο αναφοράς για το σύνολο του Βορειοηπειρωτικού ελληνισμού θα πραγματοποιηθούν το Σάββαστο στην κεντρική πλατεία του Αλύκου και περιλαμβάνουν επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνων και ομιλίες.
Ήταν Δεκέμβριος του 1990, όταν γράφηκε μία από τις πιο τραγικές σελίδες για την ελληνική μειονότητα της Αλβανίας.
Δευτέρα 10-12-1990
Εννέα νέοι άνθρωποι από το χωριό Αλύκο, αποφάσισαν να δραπετεύσουν για την Ελλάδα. Στα σύνορα γίνονται αντιληπτοί από τους Αλβανούς φρουρούς που είχαν την εντολή να πυροβολούν εν ψυχρό. Από το «γάζωμα» των Αλβανών στρατιωτών πέφτουν νεκροί οι.: Θύμιος Μάσιος, Βαγγέλης Μήτρος, Θανάσης Κώτσης και Αηδόνης Ράφτης.
Τρίτη 11-12-1990
Το πρωί φτάνει η θλιβερή είδηση στο χωριό. Ο θρήνος και η αγανάκτηση είναι απερίγραπτη. Αυθόρμητα όλος ο κόσμος συγκεντρώθηκε στο κέντρο του χωριού. Περίπου 200 άτομα ξεκινούν για τα σύνορα όπου απείχαν 6 ώρες πεζοπορία. Στο δρόμο κατέλαβαν κρατικά αυτοκίνητα ακόμα και τρακτέρ. Οι αρχές που δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση το πλήθος να φτάσει στα σύνορα, μετέφεραν τα πτώματα στη γέφυρα του Μπουγάζι.
Τετάρτη 12-12-1990
Την Τετάρτη το πρωί – για όσους έχουν την επίγνωση εκείνων των συνθηκών – συνέβη κάτι το ασύλληπτο, 3.000 κάτοικοι του Αλύκου και των γύρο χωριών με λάβαρα τα φέρετρα των νεκρών παιδιών, αλλά και ελληνικές σημαίες φτιαγμένες πρόχειρα με υφάσματα των εθνικών χρωμάτων, απευθύνεται με πορεία προς τους Αγίους Σαράντα.
Είναι πρωτοφανές. Για πρώτη φορά μετά από 45 χρόνια δικτατορίας στην Αλβανία, γίνεται μαζική διαδήλωση κατά του καθεστώτος. Ακούγονται συνθήματα όπως «Κάτω η δικτατορία», «Ραμίζ Αλία είσαι δολοφόνος», κ.α.
Στρατός και αστυνομία με βαρύ οπλισμό, ακόμα και τανκ, αλλά και πολίτες πιστή του καθεστώτος, είχαν δημιουργήσει φράγμα στα στενά της Γκιάστας για να εμποδίσουν την προέλαση στους Αγίους Σαράντα. Ακολούθησε μάχη πετροπόλεμου για περίπου 45 λεπτά.
Οι δυνάμεις του καθεστώτος βλέποντας ότι χάνουν έδαφος άρχισαν να πυροβολούν. Τραυματίστηκαν αρκετοί, και το πλήθος δεν υποχωρούσε. Μετά τον σοβαρό τραυματισμό του Δ. Μάνου, επικράτησε η άποψη των ψυχραιμότερων για υποχώρηση.
Οι κάτοικοι του χωριού αποχαιρέτησαν τα δικά τους παιδιά, τα οποία πέρασαν στην αιωνιότητα.
{jathumbnail off}
